کد مطلب:94393 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:303
اول: حق غظمت ذاتی: زیرا هر انسان با شعوری برای بزرگتر از خود حق احترام و بزرگداشت قائل است و هر چه این بزرگی به جنبه های معنوی و ذاتی نزدیك شود این زیر بنای فكری استوارتر و پا برجاتر می گردد و پیداست كه عظمتی كه از هر جهت شایسته ی احترام و بزرگداشت است عظمت خداوند می باشد كه هم معنوی و هم ذاتی و مرز ناپذیر است، برخلاف بزرگیهای آفریدگان كه یا صوری و یا عرضی و مرز پذیر است. بنابراین علو و عظمت ذاتی و نامتناهی خالق، مقتضی احترام و تعظیم از ناحیه ی مخلوقات است. دوم: حق نعمت تكوینی: چون هستی موجودت جهان و همه ی لوازم و متعلقات آن از ناحیه ی آفریدگار منان است و آدمی علاوه بر هستی كه باو اناضه می شود به سایر موجودات جهان از زمین و آسمان و خورشید و ماه و ستارگان و جماد و نبات و حیوان نیازمند است و این نیاز او تنها از فضل خذای بی نیاز برطرف می گردد، پس خدای جهان حق وجود و حیات بر انسان دارد و ادای این حق بر وی واجب است. سوم: حق نعمت تشریعی: و آن عبارت از هدایت بشر به صراط مستقیم دین است. یعنی برنامه هائی كه از ناحیه ی حقتعالی وسیله ی [صفحه 26] پیامبران او برای سعادت دنیا و آخرت بشر مقرر شده است كه آخرین و كاملترین آنها برنامه ی اسلام است، كه وسیله ی حضرت محمد (ص) خاتم پیابمران به جوامع بشری ابلاغ شده است و این یكی از بزرگترین نعمتهای الهی است كه در سایه ی اجرای این برنامه، زندگی این سرا توام با مسرت و خوشی و صلح و صفا و صمیمیت و وداد و خلوص و یكرنگی و آسایش و آرامش است و زندگی آن سرا هم مقرون به ناز و نعمت و خوشی و لذت و خرسندی و رضامندی خداوندی است. و پیداست كه بشر بر وضع چنین قوانینی كه جوابگوی نیازمندیهای بشر تا دامنه ی قیامت باشد قادر نیست و تجربه نشان داده است كه قوانین بشری با تمام دقتها و بررسیهائی كه می شود جز مدت محدودی نمی تواند برقرار باشد و خداوند این نعمت هدایت را در اختیار همه ی انسانها قرار داده و اگر فردی یا جامعه ای از آن نخواهد برخوردار شود یا سود جویانی نگذارند از آن بهره براری كنند، گناه و نقص از قانون نیست. و بواسطه ی اهمیت این نعمت هدایت است كه خداوند بخشش آن را بر بشر منت گزارده است. در سوره ی حجرات می فرماید «یمنون علیك ان اسلموا قل لا تمنوا علی اسلامكم بل الله یمن علیكم ان هدیكم للایمان»[1]. (بر تو ای پیامبر منت می گزارند كه اسلام آورده اند [صفحه 27] بگو اسلام آوردنتان را بر من منت نگزارید بلكه خدا بر شما منت دارد كه شما را به سوی ایمان راهنمائی كرد). با این توضیح مسلم است كه این نعمت هدایت نیز حق بزرگی برای خداوند بر عهده ی آدمیان است.
برای خداوند بر افراد بشر سه گونه حق می توان شمرد:
صفحه 26، 27.